หน่วยที่4

จิตวิทยาการเรียนการสอน

ความหมาย

“จิตวิทยา”เป็นศาสตร์ที่ศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมและกระบวนการทางจิต โดยศึกษาว่าสิ่งเหล่านี้ได้อิทธิพลอย่างไรจากสภาวะทางร่างกาย สภาพจิตใจและสิ่งแวดล้อมภายนอก

จิตวิทยา ตรงกับภาษาอังกฤษว่า Psychology มีรากศัพท์มาจากภาษากรีก 2 คำ คือ Phyche แปลว่า วิญญาณ กับLogos แปลว่า การศึกษา ตามรูปศัพท์ จิตวิทยาจึงแปลว่า วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับวิญญาณ

การเรียนรู้ (Learning) ตามความหมายทางจิตวิทยา หมายถึง การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของบุคคลอย่างค่อนข้างถาวร อันเป็นผลมาจากการฝึกฝนหรือการมีประสบการณ์

จิตวิทยาการเรียนการสอน คือการ นำความรู้ด้านจิตวิทยา มาใช้ในการสอนเพื่อช่วยแก้ไขปัญหาและส่งเสริมในการเรียนการสอนให้ดีขึ้น

ความรู้ที่อยู่ในขอบข่ายการเรียนการสอน

1. ความรู้เรื่องพัฒนาการมนุษย์

2. หลักการของการเรียนรู้และการสอนประกอบด้วยทฤษฎีการเรียนรู้และการเรียนรู้ชนิดต่างๆ

3. ความแตกต่างระหว่างบุคคลที่มีผลต่อการเรียน

4. การนำเอาหลักการและวิธีการเรียนรู้ไปใช้ในการแก้ปัญหาการเรียนการสอน

หลักการสำคัญ

1. มีความรู้ในเนื้อหาวิชาที่สอน

2. มีความสามารถในการประยุกต์หลักการจิตวิทยาเพื่อการเรียนการสอน

3. มีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่

4. มีเจตคติที่ดีต่อผู้เรียน

จิตวิทยาครู

ครู หมายถึง ผู้สอน มาจากภาษาบาลีว่า “ครุ”

ภาษาสันสกฤตว่า “คุรุ” แปลว่า หนัก สูงใหญ่

- ครูต้องรับภารหนักในหน้าที่และความรับผิดชอบ

- ครูต้องมีความหนักแน่น สุขุม ไม่วู่วาม ทั้งความคิดและการกระทำ

หลักการที่สำคัญสำหรับครู

- การสร้างบรรยากาศในห้องเรียน

- ไม่รื้อฟื้นปัญหาที่เคยเกิดขึ้น

- ให้ความยุติธรรมแก่เด็ก อย่างเท่าเทียมกัน

- ตั้งเป้าหมายที่นักเรียนสามารถทำได้

- ครูควรบอกถึงข้อจำกัดของตน

- ครูควรทราบข้อจำกัดของเด็กแต่ละคน

- ครูควรใส่ใจเด็กทุกคน

จิตวิทยาการเรียนรู้

1.สติปัญญาของผู้รับรู้ ถ้าสติปัญญาดีจะเรียนรู้ได้เร็ว
2. ความตั้งใจในกิจกรรมที่ผู้รับรู้สัมผัส
3. ความสนใจ การมีสมาธิจดจ่อกับสิ่งนั้น
4. สภาพจิตใจของผู้รับรู้ในขณะนั้น

ลำดับขั้นของการเรียนรู้

ในกระบวนการเรียนรู้ของคนเรานั้น จะประกอบด้วยลำดับขั้นตอนพื้นฐานที่สำคัญ 3 ขั้นตอนด้วยกัน คือ

(1) ประสบการณ์

(2) ความเข้าใจ

(3) ความนึกคิด

จิตวิทยาการศึกษา

โดยทั่วไปแล้ว เนื้อหาของจิตวิทยาการศึกษาที่เป็นความรู้พื้นฐานสำหรับครูและนักการศึกษาประกอบด้วยหัวข้อต่อไปนี้

1. ความสำคัญของวัตถุประสงค์ของการศึกษาและบทเรียน

2. ทฤษฎีพัฒนาการ และทฤษฎีบุคลิกภาพ

3. ความแตกต่างระหว่างบุคคลและกลุ่ม

4. ทฤษฎีการเรียนรู้

5. ทฤษฎีการสอนและเทคโนโลยีทางการศึกษา

6. หลักการสอนและวิธีสอน

7. หลักการวัดผลและประเมินผลการศึกษา

8. การสร้างบรรยากาศของห้องเรียน

ความสำคัญของจิตวิทยาการศึกษาต่ออาชีพครู

วิชาจิตวิทยาการศึกษาสามารถช่วยครูได้ในเรื่องต่อไปนี้

๑. ช่วยครูให้รู้จักลักษณะนิสัย (Characteristics) ของนักเรียนที่ครูต้องสอน

๒. ช่วยให้ครูมีความเข้าใจพัฒนาการทางบุคลิกภาพบางประการของนักเรียน

๓. ช่วยครูให้มีความเข้าใจในความแตกต่างระหว่างบุคคล

๔. ช่วยให้ครูรู้วิธีจัดสภาพแวดล้อมของห้องเรียนให้เหมาะสมแก่วัย

๕. ช่วยให้ครูทราบถึงตัวแปรต่าง ๆ

๖. ช่วยครูในการเตรียมการสอนวางแผนการเรียน

๗. ช่วยครูให้ทราบหลักการและทฤษฎีของการเรียนรู้

๘. ช่วยครูให้ทราบถึงหลักการสอนและวิธีกานที่มีประสิทธิภาพ

๙. ช่วยครูให้ทราบว่านักเรียนที่มีผลการเรียนดี ไม่ได้เป็นเพราะระดับเชาวน์ปัญญาอย่างเดียว

๑๐. ช่วยครูในการปกครองชั้นและการสร้างบรรยากาศของห้องเรียน